Polonya’nın 1939 yılında Almanya karşısında uğradığı bozgundan Chamberlain’i sorumlu tutan bir Leh posteri. “Anglio! Twoje dzielo!” — “İngiliz! Bu senin eserin!”
> Interbellum Kısa Okuma

J.D. Gregory’nin 1920 Harbi’ndeki 1939 Kehaneti…

1920 tarihli Leh-Sovyet savaşının anlatıldığı “White Eagle — Red Star”ın 242. sayfasında, İngiliz Dışişleri Bakanlığı’nın Baltık ve Doğu Avrupa’dan sorumlu “Kuzey Birimi” başkanı J.D. Gregory’nin, Londra’daki Leh bakan Jan Ciechanowski’ye, Chiechanowski’nin İngilizlerin Lehlerin sorunlarına karşı sempati beslemediklerine dair ifadesi üzerine yaptığı bir konuşmaya yer verilir. 1920 yılında telaffuz edilmiş bu cümleler, 1939’da Polonya’nın başına geleceklere dair belki de en çarpıcı kehaneti içerir.

Polonya’nın 1939 yılında Almanya karşısında uğradığı bozgundan Chamberlain’i sorumlu tutan bir Leh posteri. “Anglio! Twoje dzielo!” — “İngiliz! Bu senin eserin!”

Büyük Britanya’yı mütemadiyen Leh karşıtı olmakla itham ediyorsunuz. Söz konusu olan tam tersidir. Fakat biz, yeni bir bölünmenin* hiçbir surette söz konusu olmayacağından bahsedilemeyeceği hususunda sizden daha ileri görüşlü ve ihtiyatlıyız. Rusya ve Almanya daima düşmanlaştırıldı; uzun vadede tarih tekerrür edecek ve tavsiyemizi** reddetmesi sonucu felaketle karşı karşıya kalması durumunda Polonya’ya yardım etmek adına sadece güçsüz değil, fakat aynı zamanda isteksiz olacağız. (Documents on British Foreign Policy’ (1st series) Vol XI №566. PRO — FO 371 5396/4138.)

*Polonya’nın komşuları tarafından mazide üç kez bölünmesine referans veriliyor. Avusturya-Rusya ve Prusya’nın icra ettiği 1772 bölünmesi. Prusya ve Rusya’nın icra ettiği 1793 bölünmesi. Avusturya-Rusya ve Prusya’nın icra ettiği 1795 bölünmesi.

**Söz konusu İngiliz tavsiyesinin ne olduğu hususunda kısaca bir bilgi geçmek gerekirse, İngiliz Başbakanı Lloyd George, Beyaz komutanlar Kolçak ve Denikin’in Rus İç Savaşı’ndaki bozgunu sonucu Sovyet Rusya ile ilişkilerin normalleştirilmesi ve Antant güçleriyle Rusya arasındaki ticaretin 1917’de kaldığı yerden devam etmesi görüşünü savunmuş ve George’un ‘rather see Russia Bolshevik than Britain bankrupt’ ifadesi 1920 başında Antant’ın Rusya ile ticari ilişkileri hususunda hâkim görüş haline gelmişti. Fakat Alman Ober Ost’unun işgal altında bulundurduğu Rusya ve Polonya arasında bir tampon görevi gördüğü topraklardan Versay Antlaşması gereği 1919 yılında çekilmesi sonucu bölgede oluşan otorite vakumunda Polonya ve Sovyet Rusya arasında başlangıçta ufak sınır çatışmaları olarak tezahür eden gelişmeler kısa zaman sonra tam teşekküllü bir savaşa döndü. Bu süreçte (1919 sonları 1920 Nisan arası) Antant’ın bölgede ticaretin yeniden rayına girmesi adına Polonya’ya barış baskısı yapması, Polonya’nın ise Ukrayna ve Vilnius gibi bölgelerin bağımsızlığının Sovyet Rusya’ya terk edilemeyeceği hususundaki ısrarı üzerine ilişkiler gerildi. Polonya’nın topyekûn imha edilmesiyle sonuçlanması oldukça mümkün görünen Sovyetler Birliği’nin Varşova taarruzu (Ağustos 1920) öncesinde Antant’ın hiçbir yardım göndermemesi ve İngilizlerin Polonya’yı şartları çok ağır bir ateşkes imzalamaya telkin etmesi ilişkileri daha da yaraladı. “Vistül’deki Mucize” ile Lehlerin Varşova Muharebesi’nde Kızıl Ordu’yu beklenmeyen ağır bir bozguna uğratması üzerine Antant bu sefer Lehlerin taarruzlarını Kırım’da sıkışan Beyaz Komutan Wrangel ile koordine etmesini istediyse de, Pilsudski güney cephesinde (Ukrayna) geri çekilen Sovyet orduları üzerinde takip ve baskı kurmayı reddederek Wrangel’in yok olmasına izin verdi. Görüldüğü gibi, Polonya’nın kararları, neredeyse her konuda İngiltere’nin tavsiyelerinden 180 derece zıt bir yönde ilerlemişti.

Yorum Ekle

Yorum yazmak için tıklayın