Blitz, (Almanca Blitzkrieg, yani “Yıldırım Savaşı” deyişinden gelir) Eylül 1940’dan Mayıs 1941’e kadar Luftwaffe (Alman Hava Kuvvetleri) tarafından Birleşik Krallık kasaba ve şehirlerine yapılan sürekli bombardımana verilen addır.
Blitz, 7 Eylül (Kara Cumartesi) tarihinde Alman bombardıman uçaklarının Londra’ya taarruz edip, arkalarında 430 ölü ve 1.600 yaralı bırakmalarıyla başladı. Londra 7 Eylül’ü takip eden 57 gece boyunca ve gündüzler de dahil sıklıkla bombalanmaya devam etti. Yoğun hava akınları altında kalan Londra’ya 10-11 Mayıs 1941 tarihinde en büyük saldırı gerçekleştirildi. Alman uçakları şehrin üzerine 711 ton patlayıcı ve 2.393 yangın bombası bıraktı. 1.436 sivilin hayatını kaybettiği bu saldırı aynı zamanda Ocak 1943’e kadar şehre yapılan son büyük hava taarruzu oldu.
Blitz, bütün İngiltere’yi hedef almış olsa da, başkent Londra ülkenin geri kalanından daha ağır ve daha sık bombalandı. İngiltere’nin küçük bir bölümü bu hava taarruzlarından etkilenmedi. Nispeten küçük, kompakt olan şehirlerde bu hava saldırılarının sonuçları çok daha yıkıcı olabilirdi.
1940 Kasımı’nın ortalarından itibaren büyük taşra ve sanayi şehirleri hedef alındı. 1941 senesinin başlarında ise öncelikli hedefi limanlar olan yeni bir saldırı dalgası başladı. Luftwaffe’nin Haziran ayında saldırılarını Rusya ve Akdeniz’deki hedeflere yoğunlaştırmasıyla İngiltere’ye yönelik bombardıman bir mühlet durdu.
Saldırıların başladığı ve bittiği bu dokuz aylık süreç içerisinde 43.500’ün üzerinde sivil hayatını kaybetti. Blitz’in Birleşik Krallık toprakları üzerindeki kasaba ve şehirlerdeki sonucu buydu.
Coventry
Önemli bir mühendislik ve mühimmat üretim merkezi olan Coventry 14-15 Kasım 1940’da saldırıya uğradı. Alman bombardıman uçakları şehrin üzerine 503 ton patlayıcı ve 30.000 adet yangın bombası bıraktı. 568 kişi öldü ve 850 kişi ciddi şekilde yaralandı. Ortaçağdan kalma bir katedral olan St. Michael Katedrali yok edildi. Şehirdeki evlerin neredeyse üçte biri yaşanmaz hale geldi ve dükkânların %35’i yok oldu. Hemen hemen 200.000’in üzerinde nüfusa sahip nispeten küçük bir şehirde, herkesin baskınlarda ölen ya da yaralanan bir tanıdığı vardı. Almanlar gerçekleştirdikleri saldırının sebep olduğu yıkımın seviyesini anlatmak için “conventrieren” dedikleri yeni bir kelime kullanmaya başladılar.
Birmingham
Birmingham, Londra ve Liverpool’un ardından Britanya’nın en çok bombalanan üçüncü şehriydi. İlk büyük saldırı Ağustos 1940 tarihinde gerçekleştirildi. Eylül ve ekim aylarında ise saldırılar yoğunlaştı. 19-20 Kasım 1940 tarihleri arasındaki saldırıda şehre 400 tondan fazla bomba bırakıldı. Şehrin en önemli fabrikalarından olan Small Arms (BSA) silah fabrikası bombalandı ve 53 işçi öldürüldü. Almanların, kasabaların ve şehirlerin birbirini takip eden gecelerde bombalanması yönündeki yeni taktiklerinin sonucu olarak Birmingham 21-22 ve 22-23 Kasım tarihlerinde tekrar bombalandı.
Bristol
Bristol, Kasım 1940 tarihine gelindiğinde halihazırda birçok hava saldırısına uğramıştı. Alman bombardıman uçakları, Avonmouth rıhtımlarını ve şehrin varoşlarında bulunan uçak fabrikalarını hedef aldı. Ancak 24 Kasım tarihinde şehir daha önce gerçekleştirilenlerden çok daha kötü bir hava saldırısıyla vuruldu. Alman uçakları şehrin üzerine 1.540 ton bomba ve 12.500 yangın bombası bıraktı. Saldırı 207 ölü ve 187 ağır yaralıya sebep oldu. Şehrin pek çok tarihi mekânı yıkıldı ya da alevler içinde kaldı. Almanlar buna ilaveten arkalarında 175 adet patlamamış bomba bıraktı.
Southampton
Southampton 23 Kasım ve 30 Kasım gecelerinde iki büyük saldırıyla vuruldu. Altı saat süren ikinci saldırı sırasında şehre 800 bomba bırakıldı. İtfaiye destek birimi olan AFS, itfaiyeci sayısındaki yetersizlikten dolayı diğer bölgelerden destek almak zorunda kaldı. Su, akaryakıt ve elektrik kaynaklarına erişim kesildi. Şehir yetkilileri saldırının sonuçlarıyla başa çıkma konusunda çok zorlandı ve bu durum ağır bir şekilde eleştirildi.
Sheffield
Bir sanayi şehri olan Sheffield çelik imalatıyla ünlüydü ve önemli bir silah üretim merkeziydi. 12 ve 15 Kasım 1940 tarihlerinde iki kez hava taarruzuna uğradı ve bu taarruzlar arkalarında 750 ölü bıraktı. Şehrin endüstriyel kısımlarındaki hasar, merkezine nazaran çok daha azdı. Şehrin merkezinde 3.000 ev ve dükkân yok olmuştu.
Liverpool
Liverpool ve Merseyside’ın geri kalanı 1940 senesinde Londra’nın dışında en çok bombalanan bölgeler oldu. Şehir 28-29 Kasım tarihinde 350 ton yüksek patlayıcı içeren bombayla vuruldu. Merseyside 20-23 Kasım tarihleri arasında düzenli olarak gece bombardımanına uğradı. Şehrin rıhtımları bombardımanın ana hedefi olmuşsa da, rıhtım işçileri ile ailelerinin yaşadıkları taraçalı evleri çevreleyen sokaklar da harap edildi. Merseyside 1941 Mayıs’ının ilk sekiz günü neredeyse her gece bombardımana tutuldu. Bu bombardıman sonucu 1900 kişi öldü, 1450 kişi ciddi biçimde yaralandı ve 70.000 kişi evsiz kaldı. Bootle’daki 17.000 evden 8000’i Blitz boyunca yok oldu ya da hasar gördü. Bombardımanın şehre verdiği hasarı gösteren bu fotoğraf 1942 yılında çekildi. Liver binası fotoğraf merkezinin sağ tarafında görülebilirken, Mersey nehri ise sol taraftan görünüyor.
Manchester
Manchester’a yapılan en büyük saldırılar 22-23 ve 23-24 Kasım gecelerinde peş peşe devam etti. Serbest Ticaret Odası, Smithfield Çarşısı ve St. Anne’s Kilisesi yok edildi. Deansgate ve Oxford yolu molozlarla ve patlamamış bombalarla kapatıldı. Bombardıman sonucu 8.000’den fazla ev yıkıldı ya da yaşanamaz hale geldi. Şehrin sanayi merkezi olan Trafford Parkı yangınlardan büyük zarar gördü. 20 Kasımda Liverpool’a gerçekleştirilen hava taarruzu sonucu şehre yardıma giden Manchesterlı itfaiyecilerin ve kolluk kuvvetlerinin çoğu ise henüz dönmemişti. Liverpool’da henüz söndürülememiş olan yangınlar Alman uçaklarına Manchester yolunu aydınlatarak yardımcı oldu.
Cardiff
Güney Galler’de bulunan Cardiff kenti, 2 Ocak 1941 tarihinde Luftwaffe tarafından bombardımana tutuldu. Bu bombardıman, şehrin rıhtımlarını ve İngiltere için hayati önemi olan tedarik hatlarını hedef alan bir dizi saldırıyı başlattı. Rıhtımlar ve fabrikalar vurulurken yerleşim yerleri de yoğun hasar aldı. Bu taarruzlar 165 ölü ve yaralıya neden oldu. Cardiff mart ayının başlarında birbirini takip eden birkaç gece boyunca tekrar bombalandı.
Portsmouth
Portsmouth’un güney kısmındaki önemli donanma üssü, 1941 yılının başlangıcında neredeyse her dört haftada bir hava taarruzuna uğradı. En büyük saldırı ise 10-11 Ocak tarihinde gerçekleştirildi. Alman bombardıman uçakları şehrin üzerine 140 ton bomba ve 40.000 yangın bombası bıraktı. Yangınlar ilk önce tersane kısmında başladı. Şehrin belediye binası yangın bombalarıyla alev aldı ve iç kısmıyla çatısı yıkıldı.
Hull
İngiltere’nin kuzey doğusu 1941 yılının başlarında hedef alındı. Hull’un hayati önem taşıyan doğu kıyısı limanına iki saldırı düzenlendi ve ardından liman 8-9 Mayıs tarihinde ağır bir darbe aldı. Nehir kenarındaki iskelenin tamamı alevler içinde kalıp yok oldu. 450 insan öldü ve nüfusun %10’u evsiz kaldı. Kötü zamanların geçtiği düşünüldüğü sırada Hull haziran ayında yeniden bombalandı. Güvenlik nedenlerinden ötürü, hava saldırılarıyla ilgili haberlerde Hull’dan kuzey doğu kasabası olarak bahsedildi. Bu da pek çok insanın Blitz sırasında kasabanın ne kadar acı çektiğinden habersiz olduğu anlamına geliyordu.
Plymouth
Plymouth 1940 yılı boyunca aralıklarla küçük ölçekli olarak bombalandı. Rıhtımları ve donanma üssü Mart ve Nisan 1941 tarihlerinde şehri büyük bir hedef haline getirmişti. Plymouth ve komşusu Devonport bir dizi yıkıcı saldırıya uğradı. 900’den fazla insan öldürüldü ve 40.000’den fazla kişi evsiz kaldı. Bombardıman sonucunda şehir tarihi belediye binasını kaybetti ve ana caddeleri ciddi hasar aldı. Yaşanan yıkımın seviyesi moloz yığınları arasında alışveriş yapan insanları gösteren 1943 tarihli bu fotoğrafta açıkça gözükmektedir.
Clydebank
Clydebank Kasabası 13-14 Mart 1941 tarihlerinde iki gece boyunca saldırıya uğradı. Clydebank, Glasgow’un batısındaki Clydeside bölgesine kurulmuştu. Bu bölgedeki evlerin çoğunluğunu kalabalık ailelerin yaşadığı gecekondular oluşturuyordu. Dolayısıyla onları hava taarruzundan koruyacak sığınaklar yetersizdi. Yaklaşık 50.000 kişiden müteşekkil olan kasaba nüfusunun 35.000’ini bu taarruzlar sonucu evsiz kaldı. İskoç Bölge Komisyonu, Clydebank’ta yaşanan bu olayı “büyük felaket” olarak nitelendirdi.
Belfast
Belfast’a ilk saldırı 7-8 Nisan 1941 tarihinde gerçekleştirildi. Limanlar ve tersaneler birincil hedefti, ancak diğer liman kentlerinde olduğu gibi, yakınlardaki yerleşim yerleri de hasar aldı. Şehir 15 Nisan tarihinde beş saat boyunca tekrar tekrar bombalandı. Bombardımanın neden olduğu yangının kontrolden çıkması sonucu hem İrlanda Cumhuriyeti’nden hem de İngiltere’den itfaiye ekipleri gönderildi. 1944 yılına gelindiğinde ise resmi belgelerde geçen ölü sayısı 745’di.
***
Kaynak: IWM – The Blitz Around Britain.
Yorum Ekle